Zaćma wrodzona: objawy, przyczyny i leczenie zaćmy wrodzonej

Zaćma, choć utożsamiana jest zwykle ze schorzeniem dotykającym osoby starsze, występuje także u tych najmłodszych. Zaćma wrodzona jest chorobą, która ma swój początek już w okresie płodowym, a rozwijać może się w pierwszych latach życia. Jest jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty u dzieci, dlatego tak ważne jest postawienie właściwej diagnozy i rozpoczęcie leczenia. Czym charakteryzuje się zaćma wrodzona i jakie są jej przyczyny? Jak przebiega leczenie zaćmy u dzieci?

 

Rodzaje zaćmy u dzieci

 

Zaćma jest jedną z najczęściej występujących na świecie chorób narządu wzroku. Jej najpopularniejszą i najczęściej występującą odmianą jest zaćma starcza, która związana jest z naturalnym procesem starzenia się oka. W rzeczywistości często dotyka ona także osoby młode, dzieci, a nawet niemowlęta. W ich przypadku mówimy o zaćmie wrodzonej.

 

Ta pojawić może się już w momencie narodzin i występować aż pod sześcioma różnymi postaciami: najczęściej występującej zaćmy warstwowej (okołojądrowej), kiedy to upośledzenie widzenia jest tylko częściowe, zaćmy jądrowej, torebkowej przedniej i tylnej, biegunowej, błoniastej czy zaćmy całkowitej. Ta ostatnia lokalizuje się na całej soczewce, uniemożliwiając widzenie plamkowe, czego efektem jest brak możliwości rozwoju widzenia u noworodka.

 

Zaćma wrodzona: przyczyny

 

Zaćma wrodzona polegająca na całkowitym lub częściowym zmętnieniu soczewki oka może być efektem zakażenia wewnątrzmacicznego w pierwszym trymestrze ciąży, narażenia płodu na działanie leków takich jak kortykosteroidy czy sulfonamidy, innych czynników toksycznych czy chorób o ciężkim przebiegu. Prawdopodobieństwo wystąpienia zaćmy wrodzonej u dziecka jest znacznie większe w przypadku matek, które w okresie ciąży chorowały na przykład na różyczkę albo cukrzycę.

 

W niektórych przypadkach, zaćma wrodzona może mieć również podłoże genetyczne. Ryzyko zachorowania zwiększa się także w przypadku dzieci z zespołem Downa. Niekiedy zaćma u dzieci ma także związek z urazami gałki ocznej i schorzeniami takimi jak odwarstwienie się siatkówki, ciało szkliste czy brak rozwiniętej tęczówki.

 

Charakterystyka i objawy zaćmy wrodzonej: po czym ją rozpoznać?

 

Zaćma wrodzona u dzieci jest znacznie trudniejsza do zdiagnozowania niż ta dotykająca osoby dorosłe. Dlatego niezmiernie ważne jest regularne badanie malucha w poradni okulistycznej. Co warto wiedzieć w kwestii “zaćma wrodzona – objawy”? Po czym rozpoznać zaćmę wrodzoną u dzieci? Jednym z podstawowych objawów, jakie mogą zaobserwować rodzice u swojego malucha jest szara lub prawie biała źrenica. Jest ona sygnałem mówiącym o tym, że zmętniała soczewka całkowicie przesłania drogę światła do siatkówki oka, uniemożliwiając tym samym widzenie.

 

W przypadku białej źrenicy niezwykle ważne jest jednak postawienie odpowiedniej diagnozy. Tę można bowiem utożsamiać także z groźnym nowotworem u dzieci – siatkówczakiem czy retinopatią wcześniaczą. W niektórych przypadkach możemy zaobserwować także tzw. odruch palcowo-oczny polegający na uciskaniu przez niemowlę oka piąstką lub paluszkami, a także oczopląs. Warto też wiedzieć, że zaćma wrodzona u dziecka może pogłębiać się z biegiem lat i tak naprawdę dopiero w wieku szkolnym maluch może zaobserwować zauważalne upośledzenie wzroku i problemy z widzeniem.

 

Zaćma wrodzona: leczenie

 

Jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy jest jej operacyjne usunięcie. W przypadku dzieci metoda ta nadal pozostaje rozwiązaniem dosyć kontrowersyjnym. Dlaczego? U najmłodszych dzieci akomodacja oka ulega bardzo szybkiej zmianie, co sprawia, że dobranie właściwej soczewki nie gwarantuje jej skuteczności w późniejszych, starszych latach życia dziecka. Okres najbardziej dynamicznego wzrostu i rozwoju gałki ocznej czy mechanizmów widzenia następuje w pierwszych 6 miesiącach życia, później rozwija się to nieco wolniej. Wartości widzenia zbliżone do oka osoby dorosłej osiąga się dopiero około 6-8 roku życia.

 

Dlatego też u najmłodszych pacjentów, po operacji zaćmy wrodzonej, bardzo często pojawia się konieczność wykonania zabiegu wtórnego. Niemniej, leczenie zaćmy wrodzonej u dzieci powinno być uzależnione przede wszystkim od jej rodzaju. Bezwzględnym zaleceniem do operacyjnego leczenia jest zaćma obustronna, która mogłaby doprowadzić do oczopląsu. Wówczas zaleca się, aby operację przeprowadzić do szóstego, a najpóźniej do dwunastego tygodnia życia dziecka. Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku dzieci, u których centralna część soczewki jest przezierna, a ostrość widzenia do dali i do bliży umożliwia jeszcze prawidłowy rozwój widzenia.

 

Wówczas decyzję o operacyjnym leczeniu zaćmy można odłożyć w czasie. Rozpatrując jednak kwestię: “zaćma wrodzona – leczenie” warto mieć na uwadze, że drugim rodzajem leczenia zaćmy wrodzonej u dziecka jest usunięcie zaćmy, ale bez wszczepienia soczewki. W takiej sytuacji stosuje się twarde, gazoprzepuszczalne soczewki kontaktowe, a wszczepienie soczewki wewnętrzałkowej ma miejsce dopiero w późniejszym wieku dziecka. Wtedy, gdy oko uzyska już określone parametry widzenia.

 

Zalecenia po operacji zaćmy wrodzonej

 

Niezależnie od przyjętej metody leczenia katarakty wrodzonej, najważniejsza jest późniejsza intensywna rehabilitacja. Rolą rodziców jest ścisła współpraca z okulistą i rehabilitacja malucha, która ma na celu utrzymanie optymalnej korekcji oka. Po operacji zaćmy wrodzonej jednoocznej konieczne jest także zasłanianie zdrowego oka dziecka, czego celem jest uzyskanie optymalnej ostrości wzroku.

 

Czy operacyjne leczenie zaćmy wrodzonej daje gwarancję pełnego sukcesu? W tym miejscu warto mieć jednak na uwadze fakt, że zaćma bardzo często przyczynia się także do powstania i rozwoju innych przypadłości, także wymagających leczenia – takich jak chociażby zez czy oczopląs.

 

Dowiedz się więcej o zaćmie:

 

Jak rozpoznać zaćmę – objawy
Co to jest zaćma
Czy zaćma wtórna może się powtórzyć
Zaćma wrodzona
Zaćma korowa
Astygmatyzm a zaćma
Zaćma jądrowa

2021-09-17