Zespół suchego oka

Suchość oka to problem, który dotyka coraz więcej osób – nie tylko starszych czy przewlekle chorych, ale także młodych ludzi pracujących przy komputerze. Swędzenie, pieczenie i uczucie piasku pod powiekami to tylko niektóre z dolegliwości, jakie niesie ze sobą zespół suchego oka. Czym dokładnie jest ta przypadłość, skąd się bierze i jak skutecznie sobie z nią radzić?

Czym jest zespół suchego oka?

Zespół suchego oka (ang. dry eye syndrome, DES) to choroba powierzchni oka, związana z niedostatecznym wydzielaniem łez lub zaburzeniem ich składu. Film łzowy pełni bardzo ważną rolę – nawilża oko, chroni je przed infekcjami, a także wpływa na ostrość widzenia. Kiedy zostaje zaburzony, powierzchnia oka przestaje być odpowiednio chroniona i nawilżana.

Czytaj także: Zaćma wrodzona

Szacuje się, że nawet co piąta osoba dorosła może doświadczać objawów suchego oka, a problem nasila się wraz z wiekiem. Coraz częściej jednak dolegliwość ta występuje także u młodszych pacjentów – głównie przez długotrwałe wpatrywanie się w ekran komputera lub smartfona.

Objawy suchego oka

Zespół suchego oka objawia się na wiele sposobów, które mogą być zarówno uciążliwe, jak i trudne do jednoznacznego powiązania z problemem z łzami. Do najczęstszych objawów należą:

• pieczenie i swędzenie oczu,
• uczucie ciała obcego lub piasku pod powiekami,
• zaczerwienienie spojówek,
• nadmierne łzawienie – paradoksalna reakcja organizmu na suchość,
• zmęczenie oczu, szczególnie po dłuższym czytaniu czy pracy przy komputerze,
• zamglone widzenie, które ustępuje po mrugnięciu.

Objawy te mogą się nasilać w suchych pomieszczeniach, klimatyzowanych biurach lub w czasie jazdy samochodem. Często też stają się bardziej dokuczliwe wieczorem.

Przyczyny zespołu suchego oka

Zespół suchego oka może mieć wiele przyczyn – zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Często na jego rozwój wpływa kilka czynników jednocześnie.

Czynniki środowiskowe

• Klimatyzacja i ogrzewanie wysuszają powietrze, co obniża wilgotność w pomieszczeniach.
• Długie godziny spędzone przed ekranem sprawiają, że rzadziej mrugamy – a to pogarsza nawilżenie oka.
• Zanieczyszczenie powietrza, dym papierosowy czy wiatr także mogą podrażniać oczy.

Choroby i zaburzenia ogólnoustrojowe

• Cukrzyca, choroby tarczycy czy reumatoidalne zapalenie stawów często towarzyszą suchemu oku.
• Choroby autoimmunologiczne, jak zespół Sjögrena, prowadzą do trwałego upośledzenia pracy gruczołów łzowych.

Zmiany hormonalne

Kobiety w okresie menopauzy często skarżą się na suchość oczu – powodem są zmiany hormonalne, wpływające na jakość filmu łzowego.

Leki i soczewki kontaktowe

• Niektóre leki (np. przeciwalergiczne, przeciwdepresyjne, moczopędne) mogą zmniejszać wydzielanie łez.
• Noszenie soczewek kontaktowych, szczególnie przez wiele godzin, także sprzyja suchości oka.

Operacje okulistyczne

Zabiegi takie jak laserowa korekcja wzroku mogą czasowo lub trwale zmniejszyć produkcję łez, prowadząc do zespołu suchego oka.

Diagnostyka suchego oka

Aby prawidłowo rozpoznać zespół suchego oka, warto udać się do okulisty. Lekarz przeprowadzi dokładny wywiad oraz wykona kilka prostych testów:

• Test Schirmera – mierzy ilość produkowanych łez za pomocą specjalnego paska papierowego.
• Test stabilności filmu łzowego (BUT) – ocenia czas utrzymania się łez na powierzchni oka.
• Barwienie fluoresceiną – pozwala wykryć mikrouszkodzenia nabłonka rogówki i spojówki.

Dzięki diagnostyce można określić nie tylko, czy pacjent cierpi na suche oko, ale też jaki jest jego typ – związany z niedoborem łez czy ich zbyt szybkim parowaniem.

Leczenie i łagodzenie objawów

Leczenie suchego oka zależy od przyczyny oraz nasilenia objawów. W większości przypadków można jednak znacząco poprawić komfort życia dzięki odpowiednim działaniom.

Krople nawilżające – sztuczne łzy

To podstawowy sposób leczenia. W aptekach dostępnych jest wiele preparatów – bez recepty, z różnym składem i konsystencją. Warto zwrócić uwagę, czy zawierają konserwanty – ich długotrwałe stosowanie może podrażniać oko, dlatego do codziennego użytku lepsze są krople bez konserwantów.

Suplementy diety

Kwasy omega-3 wspomagają produkcję łez i poprawiają jakość filmu łzowego. Można je przyjmować w formie kapsułek lub wzbogacić dietę o tłuste ryby, siemię lniane czy olej rzepakowy.

Higiena powiek

Regularne czyszczenie brzegów powiek specjalnymi płynami lub chusteczkami pomaga w usuwaniu nadmiaru sebum i bakterii, które mogą blokować gruczoły Meiboma odpowiedzialne za produkcję lipidowej warstwy łez.

Kompresy i masaż

Ciepłe okłady rozpuszczają zalegającą wydzielinę w gruczołach łojowych i ułatwiają jej odpływ, a delikatny masaż powiek poprawia krążenie i wspomaga ich prawidłowe funkcjonowanie.

Zmiana nawyków

• Stosowanie zasady 20-20-20 (co 20 minut spójrz na coś oddalonego o 20 stóp na 20 sekund).
• Nawilżanie powietrza w domu i pracy.
• Ograniczenie czasu spędzanego przed ekranami.
• Regularne mruganie podczas pracy przy komputerze.

Nowoczesne metody leczenia

W trudniejszych przypadkach lub wtedy, gdy podstawowe metody nie przynoszą efektów, okulista może zaproponować inne formy leczenia:

• Zatyczki do punktów łzowych – blokują odpływ łez z oka, dzięki czemu dłużej utrzymują się na jego powierzchni.
• Terapia światłem (IPL) – stymuluje gruczoły Meiboma i poprawia jakość filmu łzowego.
• Leki immunomodulujące (np. cyklosporyna) – zmniejszają stan zapalny i poprawiają wydzielanie łez u pacjentów z przewlekłą postacią choroby.

Czy można zapobiec zespołowi suchego oka?

W wielu przypadkach tak. Kluczem jest dbanie o oczy na co dzień:

• Nawilżanie pomieszczeń, szczególnie zimą,
• Regularne przerwy w pracy przy ekranie,
• Odpowiednia dieta bogata w zdrowe tłuszcze i witaminy (A, E),
• Noszenie okularów przeciwsłonecznych chroniących przed wiatrem i pyłem.

Wczesne rozpoznanie objawów i wdrożenie działań profilaktycznych może zapobiec rozwojowi przewlekłej postaci zespołu suchego oka.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Jeśli objawy suchości oczu utrzymują się dłużej niż kilka dni, nasilają się lub pojawiają się problemy z widzeniem – konieczna jest konsultacja okulistyczna. Ignorowanie problemu może prowadzić do uszkodzeń rogówki, zakażeń, a nawet trwałego pogorszenia wzroku.

Podsumowanie

Zespół suchego oka to coraz częstsza dolegliwość, ale na szczęście – możliwa do skutecznego leczenia. Kluczowe jest rozpoznanie przyczyn, zmiana codziennych nawyków i regularna pielęgnacja oczu. W razie potrzeby nie warto zwlekać z wizytą u specjalisty – im szybciej zareagujesz, tym większa szansa na szybki powrót do komfortu widzenia.

2025-06-25