Okulary po operacji zaćmy. Kiedy konieczne jest noszenie okularów korekcyjnych i przeciwsłonecznych?

Zmętnienie soczewki, jakie towarzyszy zaćmie nie musi być równoznaczne ze stopniową utratą wzroku. Zabieg wszczepienia sztucznej soczewki może nie tylko zlikwidować powstałą wadę, ale również wyostrzyć wzrok. Nie zawsze jednak uda się całkowicie wyeliminować konieczność stosowania korekcyjnych okularów po operacji zaćmy. Ponadto, aby promieniowanie słoneczne i światło niebieskie nie doprowadziły do poważnych uszkodzeń siatkówki, dna oka czy plamki żółtej – ważne jest korzystanie z okularów przeciwsłonecznych po operacji zaćmy i to nie tylko w czasie rekonwalescencji.

 

 

Jak zmienia się widzenie po operacji zaćmy?

Zaćma, zwana również kataraktą, jest chorobą objawiającą się zmętnieniem soczewki oka i związanym z tym stopniowym pogarszaniem ostrości widzenia.

 

Operacja zaćmy trwa zwykle ok. 20 min. W tym czasie usunięta zostaje zmętniała soczewka naturalna, a wszczepiona – sztuczna soczewka wewnątrzgałkowa.

 

Po zabiegu tym zmienia się refrakcja oka, czyli wyrażany w dioptriach sposób załamywania światła przez układ optyczny. Innymi słowy – zmienia się ostrość widzenia. W związku z tym wraz z zakończeniem około sześciotygodniowego okresu gojenia się ran – zwykle konieczne jest dobranie odpowiednich okularów po operacji zaćmy (o innej mocy niż te, które pacjent nosił przed jej wykonaniem). To czy będą ostatecznie potrzebne, zależy głównie od rodzaju wszczepionej soczewki.

 

Poza zmianą refrakcji – oko wykazuje po operacji zaćmy zwiększoną wrażliwość na światło. Aby w wyniku przenikania promieniowania UV (UVA i UVB) oraz światła niebieskiego nie doszło do uszkodzenia dna oka i plamki żółtej oraz rozwoju zwyrodnień – konieczne jest stosowanie przeciwsłonecznych okularów po operacji zaćmy. Zapewniają one nie tylko właściwą ochronę narządowi wzroku, ale również w czasie gojenia pozwalają dostosowywać się oczom do nowego sposobu widzenia.

 

Kiedy zmiana widzenia po operacji zaćmy powinna wzbudzić niepokój?

Choć zabieg usunięcia zaćmy uznawany jest za bezpieczny, to  – jak w przypadku każdej operacji – może dojść do powikłań. Występują one jednak u zaledwie około 1-2 proc. pacjentów.

 

Niepokój powinno wzbudzić pogorszenie widzenia (zwłaszcza jeśli towarzyszy temu ból). Interwencji medycznej wymaga także nieostre i podwójne widzenie po operacji zaćmy. Najczęściej bowiem świadczy o przemieszczeniu się wszczepionej soczewki wewnątrzgałkowej.

 

Nie jest natomiast powodem do niepokoju przemijający astygmatyzm. Jest to efekt zmienionej refrakcji oka i może wpływać na jakość widzenia po operacji zaćmy przez około sześć tygodni, aż do zakończenia gojenia.

 

Czy po operacji zaćmy trzeba nosić okulary do korekty wzroku?

W związku z tym, że po operacji zaćmy zmieniają się właściwości refrakcyjne oka – zmienia się również ostrość widzenia. Moc wszczepianej soczewki wewnątrzgałkowej dobierana jest bowiem z dokładnością do 0,25-0,5 dioptrii na podstawie precyzyjnych wyliczeń matematyczno-fizycznych. Dzięki temu dotychczasowa wada wzroku może zostać całkowicie usunięta. Zależy to jednak od rodzaju soczewki, jaka zostanie użyta.

 

We współczesnej chirurgii okulistycznej stosuje się soczewki jednoogniskowe i wieloogniskowe. Mogą być one sferyczne, asferyczne lub toryczne, a przy tym posiadać filtr biały lub żółty.

 

Soczewki jednoogniskowe umożliwiają wyłącznie częściową korektę wzroku – zapewniają dobrą ostrość widzenia na jedną, wybraną odległość. Zazwyczaj pacjenci decydują się na poprawę widzenia przedmiotów znajdujących się w dużej odległości (korekta wzroku do dali). W takim wypadku konieczne jest stosowanie okularów po operacji zaćmy. Są one dobierane dopiero po zagojeniu się ran i ustabilizowaniu ostrości widzenia. Zwykle następuje to po upływie około sześciu tygodni.

 

Soczewki wieloogniskowe zapewniają dodatkowe punkty ostrości i tym samym umożliwiają korektę wzroku zarówno do dali, bliży, jak i widzenia pośredniego. Wówczas noszenie korekcyjnych okularów po operacji zaćmy najczęściej nie jest w ogóle konieczne. Ten typ soczewek zalecany jest przede wszystkim osobom prowadzącym bardzo aktywny tryb życia i dotkniętym presbyopią (starczowzrocznością), by poprawić ich komfort widzenia po operacji zaćmy.

 

Okulary przeciwsłoneczne po operacji zaćmy – czy zawsze są niezbędne?

Soczewki jednoogniskowe i wieloogniskowe, które są wszczepiane pacjentom w miejsce soczewki naturalnej, przepuszczają szersze pasma światła. W związku z tym oko wymaga lepszej ochrony w postaci okularów przeciwsłonecznych po operacji zaćmy. To jak często powinny być noszone, zależne jest od koloru filtra wszczepionej soczewki wewnątrzgałkowej.

 

Współcześnie dostępne są dwa warianty: biały i żółty. Pierwszy z nich posiada wyłącznie filtr UV (najczęściej są to chromofory: benzotriazol i benzofenon). Drugi natomiast zapobiega zarówno przenikaniu promieniowania UVA i UVB, jak i światła niebieskiego. Dzięki temu nie tylko siatkówka jest chroniona przed szkodliwym promieniowaniem, ale również ograniczone zostaje ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej i tym samym utraty wzroku.

 

Jeśli wszczepiona zostanie soczewka biała – wówczas konieczne jest stałe noszenie okularów przeciwsłonecznych, by zapobiec nieodwracalnym uszkodzeniom siatkówki. Natomiast soczewka żółta rodzi taką konieczność tylko w dni słoneczne, a także podczas jazdy samochodem i w sytuacjach, gdy promienie słoneczne mogą odbijać się od powierzchni i trafiać do oka ze zwiększoną mocą – np. w czasie pobytu nad jeziorem czy na ośnieżonym terenie.

 

Jak wybrać okulary przeciwsłoneczne po operacji zaćmy?

Zakup okularów przeciwsłonecznych po operacji zaćmy nie może być przypadkowy. Modele dostępne w sklepach czy aptekach najczęściej nie mają odpowiednich filtrów. Jedynie przyciemniają obraz, a więc blokują wyłącznie światło widzialne. Natomiast promieniowanie UV oraz światło niebieskie przenikają do oka bez przeszkód przez rozszerzone źrenice.

 

Okulary po operacji zaćmy warto kupić w salonie optycznym. Najbardziej odpowiedni będzie model, który:

• ma filtr żółty lub brązowy,
• zapewnia 100 proc. ochronę przed promieniowaniem UV (UVA i UVB),
• ma wysoką jakość optyczną (pozbawiony jest wad produkcyjnych),
• jest odporny na zarysowania,
• ma szkła o dużej powierzchni, co ogranicza przedostawanie się promieniowania słonecznego do oka z boku twarzy.

Ponadto, pacjenci, którzy dużo podróżują samochodem lub szusują zimą po górskich stokach – powinni rozważyć zakup okularów przeciwsłonecznych po operacji zaćmy z soczewkami polaryzacyjnymi. Zmniejszą one dodatkowo oślepiające odblaski światła, które trafiają do oczu.

 

Rodzaje okularów korekcyjnych po operacji zaćmy

Po operacji zaćmy niektórzy pacjenci mogą nadal potrzebować okularów, choć w wielu przypadkach ich moc może się znacząco zmniejszyć. Do najczęściej zalecanych okularów należą okulary do czytania, które pomagają osobom po operacji zaćmy w ostrym widzeniu z bliska, np. przy czytaniu książek czy korzystaniu z telefonu. Innym popularnym wyborem są okulary progresywne, które umożliwiają jednoczesne korygowanie wzroku na różne odległości – od bliskiej po daleką, co może być wygodne w codziennych czynnościach. W zależności od indywidualnych potrzeb, niektórzy pacjenci wybierają okulary tylko do dalekiej odległości, szczególnie jeśli ich tryb życia wymaga ostrego widzenia w oddali. Wybór odpowiedniego rodzaju okularów warto omówić z optometrystą, który pomoże dobrać najlepiej dostosowane rozwiązanie po operacji.

 

Jak długo nosić okulary przeciwsłoneczne po operacji zaćmy?

Okulary przeciwsłoneczne są niezwykle ważne po operacji zaćmy, ponieważ implanty soczewek wewnątrzgałkowych mogą zwiększać wrażliwość na światło. Przez co najmniej kilka tygodni po zabiegu zaleca się noszenie okularów przeciwsłonecznych na zewnątrz, aby chronić oczy przed szkodliwym promieniowaniem UV i nadmiernym światłem. Jednak dla wielu osób ochrona przeciwsłoneczna staje się nawykiem długoterminowym, ponieważ implanty mogą nadal pozostawiać oczy bardziej wrażliwe na światło słoneczne. Najlepiej wybierać okulary z filtrem UV 400, który zapewnia najwyższy poziom ochrony. Warto pamiętać, że okulary przeciwsłoneczne mogą przydać się również we wnętrzach o jasnym oświetleniu lub podczas jazdy samochodem w słoneczne dni.

 

Wpływ operacji zaćmy na okulary do pracy przy komputerze

Po operacji zaćmy praca przy komputerze może wymagać specjalnych okularów, zwłaszcza jeśli soczewka wewnątrzgałkowa zapewnia głównie korekcję na odległość. Wielu pacjentów po operacji potrzebuje okularów do bliskiego lub pośredniego widzenia, które są optymalne do pracy przy komputerze. W takich przypadkach okulary z filtrem światła niebieskiego mogą dodatkowo pomóc zmniejszyć zmęczenie oczu i dyskomfort wynikający z długotrwałego wpatrywania się w ekran. Jeśli operacja znacząco zmniejszyła wadę wzroku, warto odwiedzić optometrystę, który pomoże dobrać okulary dopasowane do nowych potrzeb i specyficznych warunków pracy biurowej, co zwiększy komfort oraz poprawi efektywność przy komputerze.

 

Źródła

1. A. Fizia-Orlicz, M. Misiuk-Hojło, Soczewki wewnątrzgałkowe w chirurgii zaćmy – wykorzystanie polimerów, „Polymers in Medicine” 2015, nr 45, s. 95–102.
2. J. Czajkowski, R. Grabowski, Wpływ promieniowania ultrafioletowego na oczy i otaczającą je skórę, „Ophtha Therapy” 2019, t. 6, nr 2, s. 65–68.
3. G. Gralewczyk, G. Owczarek, Nowe wymagania techniczne dla okularów przeciwsłonecznych w świetle Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 9 marca 2016 w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia Dyrektywy Rady 89/686/EWG, „Zeszyty naukowe wyższej szkoły zarządzania ochroną pracy w Katowicach” 2016, nr 1 (12), s. 33–41.
4. G. Gralewczyk, G. Owczarek, A. Wolska, N. Skuza, P. Jurowski, Potencjalny wpływ barwy filtrów w okularach chroniących przed olśnieniem słonecznym na wydzielanie melatoniny, „Medycyna Pracy” 2017, nr 68(5), s. 629 – 637.
5. E. Mrukwa-Kominek, Implantacja sztucznej wewnątrzgałkowej soczewki torycznej wymagająca znacznej rotacji u pacjenta z wysoką krótkowzrocznością, „Klinika Oczna/ Acta Ophthalmologica Polonica Supplement” 2020, supl. 1, s. 13–17.
6. How to Pick the Best Sunglasses to Protect Your Eyes, https://www.aao.org/newsroom/news-releases/detail/how-to-pick-best-sunglasses-to-protect-your-eyes, dostęp: 7.10.2021 r.

 

 

2024-11-28